بخشی از زندگی:

مسلم « هدف از بعثت انبياء » از هدف از زندگی افرادی كه انبياء برای‏ آنها مبعوث شده‏اند جدا نيست. چون انبياء مبعوث شده‏ اند تا بشر را به‏ سوی هدفهائی سوق دهند.

و باز اگر مقداری جلوتر برويم می ‏رسيم به بحث ديگری كه « هدف از خلقت » چيست؟ خلقت اشياء و مخصوصاً خلقت انسان چه هدفی را در بردارد؟ تعبير « هدف از خلقت چيست »، يك وقت به اين معنا است كه: هدف خالق از خلقت چيست؟ يعنی خالق چه انگيزه ‏ای دارد و چه چيز عامل و باعث و محرك او است برای خلقت. به اين معنا خالق‏ نمی ‏تواند هدفی داشته باشد. چون هدف به معنی انگيزه يعنی عامل و محرك‏ فاعل، و چيزی است كه موجب شده است كننده، كار را بكند و اگر نبود فاعل اين كا را نمی ‏كرد. ما به اين معنا درباره خدا نمی‏ توانيم قائل به‏ هدف و غرض فاعل شويم كه فاعل با كار خودش می‏ خواهد به غرضی برسد. هدفی‏ كه بر انگيزاننده فاعل است، به اين معنی است كه چيزی كه باعث شده‏ فاعل، فاعل باشد چيزی است كه طبعاً فاعل در كار خود می‏ خواهد به آن برسد، و اين مستلزم نقص فاعل است. يعنی اينطور هدف داشتن تنها در فاعلهای‏ بالقوه و در مخلوقات صادق است و در خالق صادق نيست. اينطور هدف‏ داشتنها برمی گردد به استكمال يعنی فاعل با كار خود می ‏خواهد به چيزی كه‏ ندارد برسد.

ولی يك وقت منظور از هدف خلقت، غايت و هدف فاعل نيست بلكه هدف‏ فعل است. غايت فعل اين است كه هر كاری را كه در نظر بگيريم، بسوی‏ هدف و كمالی است و برای آن كمال آفريده شده است، اين فعل آفريده شده‏ است كه به آن كمال برسد. نه فاعل اين كار را كرده است كه خود به كمال‏ برسد بلكه برای اينكه فعل به كمال خود برسد. معنايش اين است كه خودكار، رو به تكامل است. به اين معنا اگر ما ناموس خلقت را چنين بدانيم كه‏ هر فعلی از آغاز وجودش به سوی كمالی در حركت است، در اين صورت خلقت‏ غايت دارد.

و همينطور هم هست. يعنی اساساً هر چيز كه موجود می‏ شود كمال منتزعی‏ دارد و خلق شده است برای اينكه به كمال منتزع خود برسد. و بطور كلی ناموس اين عالم چنين است كه هر چيزی وجودش از نقص‏ شروع می‏ شود و مسيرش مسير كمال است برای اينكه به كمال لايق خود و كمالی‏ كه امكان رسيدن به آن را دارد برسد.

اين مسئله « غايت در خلقت انسان » برمی‏ گردد به اينكه « ماهيت انسان » چيست و در انسان چه استعدادهائی نهفته است و برای‏ انسان چه كمالاتی امكان دارد. هر كمالی كه در امكان انسان باشد بايد درباره آن بحث كرد [زيرا] انسان برای آن كمالات آفريده شده است و البته حكمت هم چون به اين اعتبار است كه كاری به خاطر هدفی باشد فرق‏ نمی ‏كند كه غايت بگوئيم يا حكمت.